Mike Carson un yazdığı The Manager-Futbolun dahi liderleri kitabını rasyonel ve faydalı pek çok yönetsel stratejiyi paylaşması sebebiyle keyifle okumuştum. Yetenek yönetimi ve liderlik bağlantısını anlatan kısımda aldığım notları ve kitaptan bazı kısımları sizlerle de paylaşmak isterim.
Jose Mourinho dünya futbolunun en iyi teknik direktörlerinden birisi. Kendisi üstün yetenekli futbolcuları yönetmenin zorluklarına dikkat çekmiş. Yetenek yönetimi mevzu bahis olduğu zaman şirketlerin de en zorlandıkları hususlardan birisinin üstün yetenekli çalışanların yönetimi konusu olduğu bir gerçektir. Jose Mourinho, liderlikte yetenek yönetimi stratejilerini kurgularken 5 zorluktan yola çıkıyor.
1. İLİŞKİLERDE DENGESİZLİK: Yetenekli oyuncunun özgüveni sebebiyle dengesiz davranışlar göstermesi mümkün ve kibirli olma riski oldukça yüksek. 2012 Avrupa şampiyonasında Portekiz adına kritik bir gol atan Cristiano Ronaldo, koşarak tribünlere doğru gider ve takım arkadaşlarının gelip ona saygı göstermesi için işaret yapar. Ertesi gün tüm Avrupa basını davranışı eleştirir. Hatırlarsanız, Felipe Melo’nun da Galatasaray’da oynarken kırmızı kart görünce seyirciye yaptığı hareket Beşiktaş trübinlerinde infiale yol açmış ve önemli güvenlik sorunları yaşanmasının sebebi olmuştu. Ronaldo’ nun yada Melo’nun buradaki davranışına benzer yaklaşımları şirket içinde harikalar yaratan kişilerde de görmek mümkün. Onun ortaya koyduğu performans bizi avutmalı mı yoksa ilgili diğer taraflara ne hissettirdiği üzerine düşünmeli mi?
2. DİĞERLERİNE ZARAR VERME KAPASİTELERİ: Yetenek yönetimi denilince sadece üstün yeteneklilere odaklanma üzerine bir strateji ile gidilirse dargınlık ve bölünme kaçınılmaz olur. Ünlü İtalyan teknik direktör Ancelotti; ‘’dâhilerle çalışmak, yeteneklerini yönetmek olağanüstü keyiflidir, ama davranışları takım için çok mühim. Yetenek yönetiminde en mühim husus bencil olmayan, takım için motive olmuş kafalar yaratmaktır. Bencil olmayan yıldız oyuncu bulmak elbette çok zordur. Ona liderlik edip yeteneğini kendisi için değil takım için kullanmasının doğru olduğuna ikna etmeniz lazım. Bireysel olarak yıldızını parlatmaya çalışan oyuncuya izin verirseniz takımı geri kalanı dağılır’’ der.
3. KENDİLERİNE ZARAR VERME KAPASİTELERİ: Çok yetenekli oyuncular genelde çok kırılgan olurlar. Sorunlu ve dahi kavramları birlikte hiç garip durmaz. Vincent van Gogh, Kurt Cobain, George Eastman yada Amy Winehouse ın trajik sonlarına bakınca bu tespitin futbol dışında da oldukça gerçekçi olduğunu görüyoruz. İşini iyi icra etme baskıları, mükemmeliyetçilikleri, kendilerini denetleme durumları bazen psikolojik ve fiziksek yıkımların sebebi olabiliyor.
4. BEKLENTİLERİ KARŞILAMAK: Çok kritik konudur. Çok yetenekli oyuncudan beklenti çok yüksek olursa kötü oynama ihtimali artar, beklenti düşük tutulursa performans düşüklüğü sirayet eder. Yetenek yönetimi üstün liderlik becerileri isteyen bir süreçtir.
5. İSTİKRAR SAĞLAMAK: Liderlik istikrarı sağlamak konusunda üstün beceri ister. Yetenekli oyuncuların çok önemli bir kısmında yaşanan sorun başarısının ve performansının sürdürülebilir olmayışıdır. Harikalar yaratır ve sonra devam ettiremez ise burada bir yönetememe handikabından bahis edebiliriz. Bursaspor’da harikalar yaratan, son derece yetenekli Sercan Yıldırım ın Galatasaray’da başarısız olması yada Fenerbahçe takımında başarılıyken Galatasaray’da sürdüremeyen Hasan Vezir önemli yeteneklerin istikrar sağlayamamasına iyi örneklerdir.
Mourinho sonuçta oyuncuları anlamanın önemine dikkat çekiyor; Oyuncalarım ‘bunu yapıyorum, çünkü yapmamı söyledi, yapmak zorundayım’ yerine ‘ ona o kadar güveniyor ve inanıyorum ki söylediği her şeyi yapmak istiyorum’ demesini tercih ederim. İki düşünce arasında büyük fark vardır, sonuçları da farklı olur. Ve şöyle devam ediyor; ‘’ Birçok kültürde arkadaşlığın etkili liderliği engellediğine inanılır ama oyuncularımla kurduğum yakınlık bana hep kazandırdı. Takımla arkadaş değilseniz maksimum verim almanız mümkün değil. Arkadaş olurum ama vereceğim cevabın her zaman bekledikleri cevap olamayacağını çok iyi bilirler ve bunu da anlarlar. Bunu anlamalarının sebebi arkadaş olmamız, benden korksalar bu bağı kuramazdık. Onlarla uçak yolculuğumda bile business da yer varsa hep beraber uçarız yoksa ben de arkaya geçer onlarla ekonomi uçarım. Benim ve onların yaptığı işin birbirinden daha az değerli olmadığını hissettirmeliyim.
Mourinho nun ‘’bir lider olarak hatırlamanız gereken en mühim şey çalışanların sizden daha değerli olduğudur’’ cümlesi bana ülkemizdeki bakımsız personel yemekhaneleri ile özenle hazırlanmış ve farklı menü servis edilen yönetici yemek salonlarının tekrar kıyaslanması gerektiğini hatırlatıyor.
Özetle; yetenekleri yönetmek liderlik ister.
Kaynak: Carson, M. (2013) The Manager- Futbolun Dahi Liderleri. BZD Yayın ve iletişim hizmetleri
