2006 yılından beri 37 ayrı Üniversite kampüsünde yüzlerce eğitim ve seminer verdim. 2010 yılından beri de Bahçeşehir Üniversitesi’nde COOP projesi kapsamında devam eden hocalığım vesilesi ile Üniversite öğrencilerini ve onların sorunlarını, beklentilerini, doğru yaptıklarını, hatalarını yakından analiz etme imkanım oldu. Bu değerli yıllarda yapılacak doğru hareketlerin geleceğe olan önemli katkısı hasebiyle gördüklerimden yolla çıkarak, bilhassa yeni üniversiteye başlayacak gençlere faydalı olacak bir kısım tavsiyeleri derledim.
Üniversiteye başlama sürecini tırtılın kelebeğe dönüşmesi olarak tanımlarım. Bir valizin içine sığdırdığın eşyalarla, genellikle bir başka kentte bambaşka bir yaşam. Harika bir dönem başlıyor. Güzellikleriyle beraber pek çok öğretici deneyimi ve zorlayıcı günleri de beraberinde getirecek bu zaman dilimini doğru yaşamak için söyleyeceklerim;
• AİLEDE YAS ORTAMI YARATMAYIN: Gerek aileniz gerekse siz son yıllarda olması için yüksek beklentide olduğunuz üniversiteye giriş hayaliniz gerçekleşti diye abartılı duygu durumlarına girip ağlama ve sızlanmayı rutine bağlamayın. Bu gayet normal bir durum. Okulun ilk iki ayı yoğun bir özlem duymanız da kaçınılmaz, ‘’ben okulu bırakacağım, özlüyorum’’ sonradan gülüp geçeceğiniz bir haleti ruhiye.
• AİLEDEN AYRI YAŞAM: Anneniz, babanız, nineniz veya ablanız fark etmez kimseden sizinle okuyacağınız şehire taşınmalarını veya sizinle yaşamalarını talep etmeyin. Onlardan gelecek ‘’dersler ağır sen iş yapamazsın, kendine güzel bakamazsın, yalnız da kalamazsın, ayy yavrum yumurta bile kıramazsın’’ tarzı nazlı kuzuya bakma tekliflerini de kibarca geri çevirin zira bu yıllar kendi yaşamınızın sorumluluklarını almanız için bir fırsat, bu imkânı kimsenin sizden almasına izin vermeyin. Okula başlayınca, her sorunda ailenizi arayıp ağlamayın ve her şeyi anlatıp onları tedirgin etmeyin. Artık hayatınızın kontrolü sizde, sorumluluğunuz onu doğru yönetmek ve keyif almak.
• YENİ ARKADAŞLIKLAR: En iyi yönetilmesi gereken süreç. Çok aceleci davranmayın, hızlı güvenmeyin. Kendinizi izole edip içinize kapanmayı, arkadaşlık kurmamayı da tercih etmeyin. İlk zamanki arkadaşlıklar genelde yerini bambaşka insanlara ve dostluklara bırakır. Gerek normal arkadaşlıklarda gerekse gönül ilişkilerinde temkinli olmanın hiç zararı olmaz. Kız öğrenciler okul dışından gelen yada okulda bu işi meslek edinmiş, üniversiteli kız tavlama peşindeki Don Juan kılıklı tiplemelere karşı tedbirli olmalı ve uzak durmalı. Okulla bağlantısı kopmuş, derslere girmekten bihaber kişilerle arkadaşlığın da çoğu gencin okul hayatını son derece olumsuz etkilediğiyle ilgili sayısız örnek vardır. Farklı düşünce, dil, din, ırk ve anlayıştan olan arkadaşlıklar kişiyi besler ve farklı açılardan bakma ve anlama becerisini geliştirir, tamamen sizin gibi düşünen ve yaşayan insanlardan bir arkadaş grubu oluşturmak konusunda ısrarcı olmayın. Mühim olan düzgün karakterli ruhunuzu ve aklınız besleyecek insanları seçmek.
• KONAKLAMA: Okulda ilk yılın majör problemidir. Şartlarınız uygunsa ve liseyi yatılı okuyup sıkılmadıysanız ben herkese yurt ortamını deneyimlemeyi tavsiye ederim. Farklı göreneklere ve karakterlere sahip yurt arkadaşlarından sabretmeyi, hoş görmeyi, katlanmayı, başka kültürleri anlamayı, paylaşmayı ortak bir yol bulmayı öğrenirsiniz. Kafa dengi olanı ayrı, olmayanı ayrı şeyler öğretir. Ve farklılıklara tahammül ve uyum hayat boyu hem sosyal yaşamınızda hem de iş hayatında işinize yarayacak muhteşem bir beceri. Ev paylaşımı kritik bir karar olup iyi geçindiğiniz kişilerle yapılması elzem bir arkadaşlıktır. Baştan kuralların net tanımlanması gerekir.
• BESLENME VE SPOR: Yeme alışkanlığının tamamen değişmesi söz konusu. Yemek saatlerinin düzensizliği, dışarda yemek, karbonhidrat ağırlıklı beslenme ve gece kaçamakları derken ilk yıl kilo kontrolü konusunda sorun yaşamayan çok azdır. Yemek yapma imkanınız varsa yapmanız hem sağlığınız hem bütçeniz hem de önemli bir yaşam becerisi edinmeniz açısından faydalı. Mutlaka dışarıda yemek durumunuz varsa proteince zengin beslenmeyi tercih edip, gazlı içeceklerden ve ambalajlı gıdalardan uzak durmayı öğrenin. Düzensiz fiziksel aktivitenin olduğu sedanter bir yaşamı tercih etmeyin egzersiz ve sporu hayatınızın bir parçası haline getirin.
• GÖSTERİŞ ve ABARTILI TALEPLER: Okula başlar başlamaz ailenize bir araba aldırmak öncelikli hedefiniz olmasın. Bazı öğrenciler her nedense okul kazanmış olma ile arabayı hak etmiş olmayı kafasında eşleştirmiş. Araba, pahalı kıyafet, çanta, ayakkabı ve telefon bu akademik ortamda eğreti duran detaylardır. Sadeliğin tadını çıkarın. Toplu taşımayı tercih edin. Abartısız giyinmeye ama her zaman tertemiz olmaya özen gösterin. Başkalarını kıskandırmak ve sahip olduklarınızla onay almak, popüler olmak kati suretle bir davranış biçiminiz olmasın.
• BÜTÇE: Okula başlarken ailenizle aylık bütçeniz konusunda mutabık kalın. Ay boyunca o parayla yetinmek için harcamalarınızı yönetin. Parayı ilk haftadan bitirip ailesini yeniden para talebiyle zor durumda bırakan yada sürekli insanlardan borç talep eden bir profil olmayın. Başkalarının yaptığı harcamalarla kendinizinkini kıyaslamayın. Okul kazandınız diye ailenizin size gerekli değil ama ihtiyaç duyduğunuz parayı temin etme sorumluluğu yoktur.
• DERSE DEVAM VE NOT TUTMA: Klişeler genelde doğrudur. Bir klişe olarak derslere devam, dersi dinlemek ve not tutmak tüm okul yaşamı boyunca fayda sağlar.
• PART TİME ÇALIŞMAK& PROJELERE KATILMAK: Bütün bu tavsiyeler içinde en kıymetlisi bu. Okul bitip özgeçmiş hazırlama ve iş başvuru zamanı geldiğinde bomboş bir özgeçmiş yerine iş deneyimlerinin olması hayat kurtarır. Ailenizin ‘’yavrum biz seni okutamayacak değiliz, sen derslerine bak, ne çalışması’’ yönündeki telkinleri fayda değil zarar verir zira olay sadece para kazanmak değil erken kalkanın yol alması ile ilgilidir. Ayrıca okulda tamamlanmış, sağlam çıktıları olan birkaç projede yer almış olmanın nasıl olumlu etkileri olduğunu ancak mezun olunca anlarsınız. İyi seçilmiş ve emek verilmiş stajların katkısı da büyüktür.
• KULÜPLER VE TOPLULUKLAR: İlk yıldan itibaren ilgi alanlarınıza paralel, gelişiminize katkısı olacak topluluk yada kulüplerde aktif görev almak, hem iş yaşamına ön hazırlık, temel iş ve yönetim becerilerinin geliştirilmesi ve network oluşumu için idealdir. Yalnız bu kulüplerdeki görevleriniz öğrencilik ve okuldan rol çalmaya hatta onları unutturmaya başladığı andan itibaren sizi sıkıntıya sokabilir.
• YURT DIŞI PROGRAMLARI: Okul yıllarında Erasmus tarzı programlarla yurt dışına gitmek önemli bir kazanımdır. Daha ilk yıldan bu hedefi koyup ona göre organize olmak önemlidir. Şartlarını sağlamak için ilk yıldan planlama katkı sağlar.
• HEDEFLER: Hem kişisel hem akademik hedeflerinizi belirleyin. Yıllar içinde değişebilir, sapmalar olabilir ama bazı şeyler için geç kalmış olmak sizde ‘’keşke’’ duygusu yaratabilir. Dalından kopmuş kuru yaprağın akıbetini rüzgar belirler sözündeki kuru yaprak misali olmayın.
• LİSAN ÖĞRENMEK: İngilizce eğitim veren kolejden mezun, hazırlık okumuş, okuduğu bölümü de İngilizce bitirmiş ama orta seviyede dile hakim mezun enflasyonu ülkemizde bir sorun. Okuldan mezun olduğunda bir yabancı dili çok iyi konuşmak, okumak, anlamak ve yazmak anlamında hiçbir eksiğinin olmaması gerekir. Richard Bach’ın dediği gibi; bir şeyi bilmek ayrı, onu bildiğini göstermek ayrıdır. Manayı mefhumu şu; iş başvurunuzda yabancı dil bildiğinizi iddia etmeniz görüşme daveti almanız sağlar ama işe kabul edilmek için bilginizi göstermeniz gerekir. Yabancı dil öğrenmek okul sonrasına ertelenecek bir süreç değildir okulla senkronize gelişimi esastır.
• EĞİTİM ve GELİŞİM: Okuldaki formel eğitimin dışında kişisel becerilerinizi, iletişim becerilerinizi ve iş&yönetim becerilerinizi geliştirecek programlara katılın. Bunu yaparken bütçe ayırarak katıldığınız ücretli etkinlikleri doğru seçin. Özgeçmişinizde sertifikaları halay çeker gibi sıraya dizmek için amaca hizmet etmeyen online programlardan sertifika almak ve amacı sadece sertifika vermek olan sığ programlara katılmayın ve eğitim alacağınız zaman eğitimi verecek kişinin popülaritesini değil deneyim ve referanslarını inceleyin. Hiçbir insan kaynakları yöneticisi sertifika sayısına bakmaz, bilgi ve becerilerinize dair kendinizi ifade ediş şeklinizden yola çıkarak karar verir. Okul yılları bol okumak için oldukça uygun bir dönemdir. Sadece akademik başarınız değil entelektüel sermayeniz size doyumlu bir yaşam ve fark yaratama imkanı verir.
• NETWORK EDİNMEK: Okuldayken ‘’mezun ol işin hazır’’ diyenlerin hiçbiri mezun olunca işinizi hazır etmez. Siz ilişkilerinizi yöneterek ve doğru bağlantılar kurarak iyi kanallara girebilir ve bu vesile ile güzel fırsatlar yakalayabilirsiniz. Bunun için ilişkilerinize emek verin, tanıştığınız insanlarla diyalogda kalın. Okulda düzenlenen etkinlikler, kariyer günleri vb organizasyonlar bağ kurmak için uygun platformlardır, katılım yapın.
• Okulun başından itibaren bir Linkedin profili oluşturarak buradan gerek kendinizi ifade edin gerekse dijital mecralarda gelecek için bir ağ kurun.
• BAĞIMLILIKLAR: Sigara, alkol, uyuşturucu tarzı bağımlılıkların musallat olduğu yıllar maalesef genelde üniversite yıllarıdır. Her bağımlılık özgürlüğünüzden çalar dolayısı ile iradeli olup uzak durmak kendiniz için yapacağınız en iyi şey olacaktır. Hele son yıllarda uyuşturucu kullanımına ilişkin istatistikler ürkütücü. Bu konuda söylenecek her şey didaktik öğreti tadında olacaktır ama şunu bilin bir kere yapan her zaman yapar.
• KARAKTERİNİZİ SAĞLAMLAŞTIRIN: İnsan olmayı öğrenmek için çok kıymetli yıllar. Kendinize odaklanın ve kendinizi sürekli iyileştirin. Başkalarının parlamasından rahatsızlık duyanlar kendi ışığına güvenmeyenlerdir. Siz kendinizi parlatın. Sağlam bir karakter insanın sahip olacağı en büyük kazanımdır. Ve iyiler hep kazanır. Çalışkan, zevkli, zarif, çok güvenilir, hoşgörülü bir insan olmak için kendinizde ilgilenin ve sivri yanlarınızı törpüleyin.
• HOBİLER VE KÜLTÜR: Birkaç gün evvel aramızdan ayrılan Rahmetli İshak Alaton un sözleri bu konuda yapılması gerekenleri güzel izah ediyor ; ‘’ Para üstü konular var, bunun adı zevk ve keyiftir. Zevk almak ve keyif duymak ancak kültür ile mümkündür. Resimden zevk almak için sergiler bedava, müzik ucuz. Konserler pahalı değil, tiyatrolar hamburger fiyatına, aşk ve sevgi zaten bedelsiz. Zevk sahibi olmaya, hobiler edinmeye yani bir kültür yaratamaya da emek vermeli.
Özetle; iyi ve karakteri sağlam insan olmaya niyet edin, sıkıntılara sabredin, aza ve sadeliğe kanaat getirin, hatalarınızı kabul edin. Yolunuz uzun, önünüz açık. Başarılar dilerim.
