Özdeğer Nedir, Nasıl Kazanılır?

“Dünyada benim gibi hiç kimse yok.

Bazı yönleriyle bana benzeyenler var fakat kimse tüm yönleriyle benim gibi değil.

Dolayısıyla bende varlık bulan her şey sadece bana özgü.

Ben kendimle tamamen yüzleşebilirim.

Ve böyle yaparak beni oluşturan parçaları sevip onlarla dostça yaşayabilirim.

Kendi kendimi şaşırtan bazı yönlerim olduğunu biliyorum.

Ve bilmediğim başka yönlerim de var.

Fakat kendimle dost olduğum ve kendimi sevdiğim sürece beni şaşırtan bu yönlerin üzerine cesaret ve umutla gidip kendimle ilgili daha pek çok şeyi bulabileceğimi biliyorum.

Ne yaptığıma, nasıl düşündüğüme baktığımda bazı yönlerim uyumsuz olabilir. Ve ben bu uymayan yönleri çıkarıp uyduğuna emin olduklarımla yola devam edebilirim.

Çıkardıklarımın yerine yenilerini koyabilirim.

Kendime aitim ve böylece kendimi yeniden biçimlendirebilirim.

Ve ben kendimim. Ve bundan  mutluyum.”

Özdeğeri en iyi anlatan kişinin Virginia Satir olduğunu söyleyen ve Satir’in yukarıdaki “Ben Kimim” bildirgesinden alıntı ile sözlerine başlayan Psikolog, Eğitmen ve Yaşam Koçu İlknur Uslu, yine değerli Eğitmen Hülya Mutlu ile yaptığı söyleşisinde “Özdeğer Nedir?” sorusuna “Özdeğer, kendimize karşı anlayışlı, sevecen ve kabul edici olma halimizdir.” diyor. Ve ekliyor “Duygusal dayanıklılığımızı, bağışıklık sistemimizi güçlendirmek için reel stresle baş etmeye çalışırken en güçlü koruyucumuz özdeğerdir”

İşte İlknur Uslu ile Hülya Mutlu’nun söyleşisinden notlar:

* İnsan kendi kendine yetebilme kapasitesine sahiptir. Çocukluğundan eksik kalan yönlerini ileride tamamlayabilir. Özdeğer, çocukluk döneminde şekillenmeye başlar. Ebeveynler çocuklarını ister istemez koşullu sevgiye maruz bırakır. Benim kızım hiçbir şey istemez, sakindir tarzı söylemler çocukta bunları yaparsam seviliyorum düşüncesini oluşturur. Çocuklarımıza koşulsuz sevgiyi yaşatabilmek için bolca egzersiz ve deneyim yaşatmalıyız.

Özdeğeri yüksek olan kişilerin çocukluklarına bakıldığında görülmüş ki:

Hataya tolerans,

Olabildiğince esnek kurallar,

Yargısız yaklaşım,

Koşullar, durumlar, yaptığı şey ne olursa olsun çocuğa yanında olduğunu söylemek, ona şefkat göstermek, bunu hayata dökmek bu kişilerin özdeğerinin yüksek olmasına neden oluyor.

* Özdeğerimiz düşük olduğu zaman sürekli bir tehdit algısı içinde hissederiz kendimizi. Bu durumda bir takım güç arayışları içerisinde oluruz. Unvanlarımız, takipçilerimiz gibi. Kendimizi dış dünyanın gözünde değerli kılmaya çalışırız. Mesela yapılan bir paylaşıma gelen binlerce “like” ilk etapta kişiyi sevindirirken zamanla bu bir boşluk hissine dönüşebilir.

* Brene Brown, insanları araştırdığında bağ kurma, kendilerini değerlendirme gibi özellikleri ile 2 çeşit insan olduğunu söyler. Kendini değerli görenler ve suçluluk, değersizlik duygusu ile uğraşanlar.

Brown’a göre kendini değerli gören insanlar kalpten yaşayan insanlardır. -Mış gibi yaşamayan, ne ise, ne hissediyorsa öyle yaşayan, oldukları gibi yaşayan insanlardır. İnsanları daha az yargılayan insanlardır. Daha mütevazidirler. Kırılganlığını kabul etmiş kırılgan insanlardır.

* Kintsukuroi sanatı Japonya’da ortaya çıkan bir sanattır. Japon hükümdarı kırılan vazoyu ülkenin sanatkarlarına gösterir ve tamir edilip edilemeyeceğini sorar. Sanatkarlar kırılan vazonun parçalarını bir araya getirir ve altın tozu ile birbirine yapıştırırlar. Zamanla bu ülkede bir sanat dalı haline dönüşür. Ve bu sanat dalı ise Wabi Sabi felsefesinin doğmasına neden olur. Der ki bu felsefe: kırılan eşya ya da kırılan insan, acı çekmiştir ve bu acıdan dolayı ders almıştır. Böylece bir takım hatıralara sahip olur ve bu hali ile daha da değerlenir. Özdeğeri artar.

* Leonard Cohen der ki: “Kusursuzluğu bırakın, her şeyde çatlak vardır, ışık içeri böyle girer. Mevlana ise: “Yaralar, ışığın içeri girdiği yerdir.” der.

* Özdeğerimiz güçlü olsun istiyorsak kendimize dönüp bakmalıyız. Kendimizi tanımaya, kendimize şefkat göstermeye ihtiyacımız var.

* İnsanoğlu yaşamı sorgulamadan otomatik yaşıyor. Bilgiye o kadar rahat ve çok ulaşıyoruz ki, varsayıyoruz. Ve varsayımlarla yaşıyoruz. Varsayımlar hayatımızı yönlendiriyor.

* Kendimizi tanımak için kendimize zaman ayırmalıyız. Kendi içimizde öz çalışmalar yapmalıyız. Mesela aşağıdan yukarı dikey bir çizgi çizin ve bunu -10 ,+10 olarak değerlendirin. Yatay bölüme ise çocukluğunuzdan bugüne kadar hayatınızda yaşadığınız kıymetli, kritik olayları yazın. Bu olayları -10 ile +10 arasında değerlendirin. Burada hayatınızı etkileyen kişiler, değerleriniz, prensipleriniz çıkacaktır. Buradan değerler çıkarın ve kendinizle ilgili hikayelerinizi çıkarın. Bu hikayeler şu an ki yaşınızda onarma şansınız olacaktır.

* Başkalarından görüş alabilirsiniz Gelişim yönleriniz, güçlü yönleriniz, zayıf yönleriniz nelerdir, bunları çevrenizdeki insanlara sorarak öğrenebilirsiniz. Ve bu şekilde bu değerler üzerine yoğunlaşarak değerlerinizi artırabilirsiniz.

İlknur Uslu’nun tavsiye ettiği kitaplar ise;

• Virginia Satir – İnsan Yaratmak
• Daniel Siegel – Bütün Beyinli Çocuk
• Daniel Siegel – Dramsız Disiplin
• Brene Brown – Mükemmel Olmamanın Hediyeleri
• Erich Fromm – Sevme Sanatı
• David Burn – İyi Hissetmek

* Jim Carrey’nin Truman Show filmini öneriyor.

Özellikle gençler için tavsiye ettiği, edinilmesi gereken üç yetkinlik

• Özdeğer
• Esneyebilme
• Öğrenme

İlknur Uslu’nun mottosu ise büyük düşünür Mevlana’dan:

“Kimse sana karşı değil,

Herkes kendinden yana”

Özdeğer hakkında farkındalık oluşturmak, gereken bilgiyi edinmek için seyredilebilecek çok değerli bir söyleşi olmuş. İlknur Hanım’ın samimiyeti, heyecanı izlerken insanın içine yansıyor ve özdeğeri çok net ve kalıcı bir şekilde anlayabiliyorsunuz.

Daha fazlası için:

Youtube: https://youtu.be/sViEJm2f7ZE

Spotify: https://open.spotify.com/episode/49OWEQ9Xh6UphJTLcmxpsX

Yazan: Salih Zeki PEHLİVAN