Mavi yakadan performans ve bağlılık bekleyen ayrıca onları yönetmekte güçlük çeken işletmelerin sayısı çok. Eğitim seviyelerinin artması, sosyal uygunluk denetimleri ve bilgiye ulaşmanın kolaylaşması ile rakiplerle kıyaslama gibi faktörlerin etkisiyle mavi yaka personelin profili değişti ve beklentileri farklılaştı. GFK nın yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre; mavi yakanın bağlılık seviyesi son 10 yılda 13 puan düşerek yüzde 54’e geriledi. Bu hemen tedbir alınması gerektiğini gösteren bir ölçüm.
Mavi yaka çalışanı mutlu ve bağlı olmayan bir işletmenin sürdürülebilir bir başarı yakalaması imkan dahilinde değil. Mavi yaka yönetiminde yapılması gerekenleri üç ayrı kategori ve onların alt başlıkları şeklinde yazdım.
İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI
1. Şirketin çalışan sayısına paralel olarak mavi yakalı çalışana özel uygulamalara odaklanmış insan kaynakları planlaması için bir alt süreç oluşturulmalı.
2. Yeni nesil mavi yakalı için sadece ücret değil, mesleki kimlikler ve rütbe de önemli. Dolayısı ile kariyer planlaması kurgusunun mavi yaka için de itinayla yapılması lazım. Ekip lideri, formen, takım lideri, teknik uzman gibi pozisyonların tanımlanması ve şartlarının belirlenmesi gerekir. Terfi ve rotasyon olanakları önemli bir motive edici.
3. Eğitim, sadece beyaz yaka için planlamaz. Mavi yaka sadece iş güvenliği ve mesleki eğitimler almaz. Onların da bireysel gelişime ve değişime ihtiyaçları var. Yeni nesil mavi yaka bireysel ve mesleki anlamda kurumun kendine ne kazandırdığını çok önemsiyor. Eğitim ve gelişim için çoğu beyaz yakalıdan daha talepkar ve daha istekliler.
4. Sadece denetimler için göstermelik memnuniyet anketleri ve bireysel öneri formları işletme içinde insan kaynakları uygulamalarına olan inancı sarsar. Her anket sonrası mavi yakanın sorunlarının çözümünün et dönerli bir piknik olduğu inancından uzaklaşılmalı. Bölümlere, hatta bireylere özel çözümler üretilmeli.
5. Yetkinlik ve performans odaklı bir gelir modeli ile hem çalışanın motivasyonu hem şirketin kazanımları artar. Sistemin ölçülebilir ve adil olması yanı sıra çalışanın kendini geliştirmesine ve iyi hissetmesine imkan vermesi lazım. Tamamen adet-süre odaklı ve şirket çıkarlarının ön planda olduğu bir sistem başarısız olur. Süreçteki mavi yaka çalışana faydayı doğru kurgulamalı. Aşırı rekabetçi ortamlarda tükenmişlik sendromuna bağlı işten ayrılmalar çoktur.
6. Vardiyaların ve mesailerin işi insani boyuttan çıkarmayacak şekilde planlanması esastır. Burada yasal şart ve mevzuatlar en önemli referanstır.
7. Evlilik, taziye, hastalık veya çocuk sahibi olma gibi olumlu veya olumsuz gelişmelere karşı duyarlı tepkiler veren insan kaynakları uygulamaları önemlidir.
8. Gebe, yeni doğum yapmış ve çocuklu kadınlara özel uygulamalar beklentiler arasında.
LİDERLİK ve YÖNETİM
1. Mavi yaka çalışanın performans ve mutluluğundaki en belirleyici unsurlardan birisi ilk yöneticisidir. İlk yöneticilerin liderlik becerileri ve yetkinlikleri önemlidir. Yeni nesil mavi yaka yönetimi ve yönetme tarzını sorguluyor ve eleştiriyor.
2. Yüzünün mimikleri yerçekimine yenilmiş şekilde işletmeye beş karış suratla girip, gün boyu negatif enerji ve psikopatlık kusan üretim müdürü veya diğer fonksiyonlardaki yöneticilerle mavi yaka motivasyonu sağlanamaz.
3. Mavi yakalı çalışan işe ve süreçlere hakim olmayan, bilgi eksiği bulunan yöneticiyi harcamak ve hırpalamak konusunda acımasızdır.
4. Mavi yaka çalışanlar işletmenin genel performans göstergeleri, hedefleri, dönemsel başarılar, sektörün durumu-gelişmeler ve geleceğe dair öngörüleri gibi hususlarda düzenli paylaşımları da bekliyorlar. Artık mavi yakalı çalışanlar da kendini aynı yönetim ekibinin bir parçası olarak hissetmeye ihtiyaç duyuyorlar. Onlari oyuna dahil etmek bağlılıklarını artıracaktır. Ayrıca hedefi bilen çalışan hedefe odaklanır.
5. Yönetim kademeleri tarafından tanınma ve takdir mavi yaka için en büyük ödüllerden birisidir. İsminin öğrenilmesi, başarısının yönetenler tarafından fark edilmiş olması ve taktir mavi yaka çalışan için ilaçtır.
6. Bayram, yeni sene veya kandil gibi anlamlı günlerin bizzat üst yönetim, hatta patron tarafından kutlanmasının kurumsal kültürün bir parçası haline gelmesi mavi yaka çalışanın bir başka beklentisidir.
7. Ramazan ve Muharrem aylarında oruç tutanlara özel uygulamalar, erzak yardımı ve gayri müslim var ise onların özel günlerine hassasiyet gösterilmesi de liderlik ve yönetme becerileri kapsamında değerlidir.
ÇALIŞMA ORTAMI
1. Çalışma ortamının ısı, ışık, nem gibi unsurları insani olmalı. Çalışan, yaz aylarında sıcaktan, kışın soğuktan zorlanmamalı.
2. Tuvaletlerin temiz olmalı. Her yeri kirden kahverengi olmuş, keskin amonyak kokulu, tuvalet kağıdı olmayan ortamlarda en insani ihtiyaçlardan birinin karşılanması olmaz.
3. Soyunma odaları temiz, dolap ve askı düzeni mevcut ve kişi mahremiyete uygun olması gerekir.
4. Temiz içme suyu temin edilmeli. Boş sebiller, yosun tutmuş kirli tanklar kabul edilemez.
5. Molalarda çay ve kahve içilmesi ve sigara içenler için alanlar olmalı. Gelişigüzel mola alanları olmamalı.
6. Mutfak ve yemekhanenin hijyen ve gıda güvenliği prensiplerine uygun olması elzemdir. Üretim, servis ve sunumu temiz ve özenli olması çalışana kendisini değerli hissettirir.
7. Mescit var ise temiz, klimalı ve havalandırmalı olması sağlanmalı.
8. Özellikle bazı imalat ve sektörlerde havalandırmanın ekstra önem taşıdığını bilerek önlem alınmalı.
9. Servislerin düzenli bakım ve temizliği yapılmalı, güvenli olmalı. Ehil şoförlere iş emanet edilmeli.
10. Beyaz yaka ve mavi yakanın yemekhanelerini ve servislerini ayırmamalı. Şirket içindeki çifte standart, mavi yakalı personel arasında negatif yorumlara ve mutsuzluğa sebep olur. Bu, informel iletişim kanallarını da tıkayan bir uygulamadır.
11. TPM yada 5S gibi yönetim modelleri ile çalışma ortamının düzenli olması hem iş verimliliğini artırır hem de iş kazaları önler.
12. İş güvenliği ve koruyucu ekipman kullanımını, ergonomi ile ilgili hususları ve meslek hastalıklarından korunmayı içselleştiren bir kültür yaratılmalı. ‘Biz ekipmanları verdik, kullanmıyorlar’ yaklaşımı kabul edilemez. İş güvenliği uygulamalarında tutum değiştirmek çok zor olsa dahi bu konudaki kültür oluşumu mavi yaka çalışana kendini değerli ve güvende hissettirir.
