İnsan, kendisini çıkmazda hissettiğinde, anlaşılmadığını hissettiğinde, engellendiğini düşündüğünde, tehdit algıladığında, benliğine direkt saldırıldığında, fırsat kaçırdığında, saygısızlığa uğradığında, suistimal edildiğine inandığında, haksızlığa uğradığına öfke nöbetleri ile sınana biliyor. Öfke nöbetleri bir haykırış ve yalvarıştır aslında. Beni anla, bana yardım et, beni duy, beni gör demenin öfkeleneni de, ona maruz kalanı da perişan ettiği bir yoludur. Uzmanlar, engellenme toleransı düşük olan kişilerin daha çok öfkelendiklerini söylüyor. Sevimli olmasa da öfke, normal bir duygudur ve ben öfkeyi, pasif agresif davranışlardan daha sağlıklı bulurum. Ancak kontrol edilemeyen öfke ciddi yıkıcı etkilere sahip olabilir
Florida Üniversitesi’nden öfke konusunda uzman psikolog Dr. Charles Spielberger “Diğer duygularda olduğu gibi öfkeye de fizyolojik ve biyolojik değişiklikler eşlik eder. Öfkelendiğiniz zaman kalp atışınız ve tansiyonunuz yükselir; adrenalin ve noradrenalin gibi enerji hormonlarınız patlama yapar” diyor. Adrenalinden kaynaklanan bir güçlülük hissi de öfke ile birlikte vuku bulur ve bazen bu his işi kaba kuvvete kadar götürür. Sürecin kendisi de sonuçları da pek çok şey bırakır yaşayana. Şirazi ‘’ Öfkenin ateşi önce sahibini yakar, kıvılcımı karşıdakine ya varır ya varmaz’’ der. Neler yapar öfke sahibine;
- Öfkelenen yıkar.
- Öfkelenen kırar.
- Öfkelenen kin tutar.
- Öfkelenen kaygı duyar.
- Öfkelenen endişe yayar.
- Öfkelenen pişmanlık yaşar.
- Öfkelenen kızar, azarlar.
- Öfkelenen düşman edinir.
- Öfkelenen haklıyken bile davasında yenilir.
- Öfkelenen muhabbet ve sevgi kaybeder.
- Öfkelenen ağır şekilde hiciv eder.
- Öfkelenen öfkeyi ektiği yerden pişmanlık biçer.
- Öfkelenen aslında ne ederse kendine eder.
- Öfkelenen sonuçta kendini mutlaka hasta eder.,
Öfke nöbetlerine kurban olmamak için neler yapılabileceğine bakarsak,
- NEFES: Uzakdoğu felsefelerine bakınca nefes almanın ne denli rahatlatıcı olduğuna mütemadiyen dikkat çekerler. Daha yakına bakınca bizim Mevlana mız; ‘’ Ne zaman gökyüzüne bir nefes, bir dua gönderdin de, ardı sıra bir güzellik, bir iyilik sana geri gelmedi?’’ der. Öfke için diyafram nefesi diyorum. Göğüsten kısa kısa nefes alan bir toplum olarak nefes almayı öğrenmeliyiz. Bunun için youtube da pek çok güzel video var.
- TELKİN: Kendi haleti ruhiyesi için insanın kendine verdiği güzel bir emektir telkin. Öfke kapıyı çalınca ‘’ Rahatla’’, ‘’aldırma’’, ‘’dünyanın sonu değil’’ diye telkinlerde bulunurken derin nefes almayı, karın bölgenizi nefes ile doldurmayı kesinlikle unutmayın. Ölüm ve çaresiz hastalıklar dışında her sorunun bir çözümü olduğu ve bir gün son bulacağı gerçeğini hatırlamak telkini çok daha rahatlatıcı hale getirir.
- MANTIK: Mantık, öfkeye her daim galip gelir zira öfke bir duygudur. Çoğunlukla abartıdan beslenir ve durumu bize olduğundan beter göstermek için illüzyonlar yapar. Hemen mantığınızı devreye sokun ve rasyonel düşünmeye gayret edin. Soruna değil, çözüme odaklanın. Çok işe yarayacaktır.
- SOĞUKKANLILIK: Yazar Mehmet Murat İldan; ‘’Yenilgide sakin kal; zaferde sakin kal! Şeytanı görünce sakin kal; meleği görünce sakin kal! Yuhalandığında sakin kal; alkışlandığında sakin kal! Her durumda sakin kal! Sadece sakin kal!’’ der. İş hayatında da özel hayatta da tüm müzakerelerden zaferle çıkan kişilerin önemli bir özelliğinin zor şartlarda dahi soğukkanlı olabilme özelliğine haiz olmak olduğunu gördüm. Kendim böyle biri olmadığım için çok gıpta ettiğim insan profili olup bu yönümü geliştirme gayretim devam etmektedir.
- MİZAH: Her derde devadır. Durumla dalga geçmek kadar öfkeyi bastıran az şey vardır. Mizah, bakış açısı değiştirmekte ilaç gibidir. Öfke, çok ciddi bir duygu ama o an yaşananlar o anda veya kısa bir süre sonra genelde mizah malzemesi olur ve gülünür zira bu ciddi duygu içinde komediyi de barındıran bir ironidir.
- ORTAM DEĞİŞTİRME: Sizde öfke duygusunu yaratan ortamdan ve insanlardan uzaklaşmak da öfkeyi yönetmede oldukça etkilidir. Böylece tartışmalar kavgaya dönmez. Tabi bunun için yukarıdaki maddelerden mantığın devreye girip ‘’ biraz hava alayım ve kafayı dağıtayım, bunu sonra düşünüp konuşayım’’ dedirtmesi gerekiyor.
Star Wars filmini izlerken not aldığım bir replik vardı ; ‘’Korku, karanlık tarafa giden yoldur. Korku, öfkeye; öfke nefrete; nefret ise acıya yol açar’’ Bu kısa cümle öfkenin yıkıcı etkilerini ve bizi öfkelendiren şeylerin korkularımızla ne kadar alakalı olduğunu harikulade özetliyor. Son olarak; öfke sizi yönetmesin, siz öfkeyi yönetin.
Kaynaklar:
http://www.apa.org/topics/anger/control.aspx
www.bbc.co.uk/…/coping_angermanagement
www.mind.org.uk/…/dealing_with_anger
http://www.sciencedaily.com/articles/a/anger
http://patiencemason.blogspot.com/2012/04/infants-possess-sense-of-justice-how.html
https://muratildansozleri.wordpress.com/
